KOSA KATA

Sukatan Pelajaran Bahasa Melayu KBSR (2003) menjelaskan bahawa kosa kata terdiri daripada kata-kata umum dan kata-kata khusus atau disebut istilah khusus.

Setiap bidang ilmu mempunyai kata-kata khusus dengan ilmu dalam bidangnya. Murid hendak diajar mengenali dan membezakan istilah khusus setiap bidang ilmu.

Misalnya, istilah ‘subjek’ ayat dalam ilmu bahasa adalah berbeza maksud dengan istilah ‘subjek’ yang merujuk nama-nama mata pelajaran.

KATA UMUM 

Kata umum ialah kata-kata biasa dalam bahasa. Namun demikian kata umum boleh menjadi istilah.

Contoh: tenaga

tenaga atom (atomic power)

KATA ISTILAH

Istilah ialah kata yang penggunaannya dan maknanya khusus pada bidang tertentu.

Contoh :hablur, medan magnet, metamorfosis.

Istilah boleh berbentuk sebagai kata akar bebas, kata berimbuhan, kata gabungan atau kata gandaan.

Bentuk Istilah 

1.Bentuk Akar Bebas

   Kata akar bebas ialah bentuk yang boleh berdiri sebagai 

   istilah atau menjadi dasar kepada pembentukan istilah 

   yang lebih luas. 

   Misalnya: haba (heat), sisa (residue).

2. Bentuk Berimbuhan

   Bentuk berimbuhan ialah bentuk istilah yang   

   mengandungi imbuhan.

   Misalnya: bersistem, angkasawan, keberkesanan,  

   pendakwaan.

3. Bentuk Gabungan

    Bentuk gabungan ialah bentuk istilah yang terdiri 

    daripada dua kata atau lebih. 

    Misalnya:  Garis lintang, kadar inflasi, persegi panjang.

4. Bentuk Gandaan

    Bentuk gandaan ialah istilah yang seluruh atau

    sebahagian daripada bentuk dasarnya diulang.   

    Misalnya: pepasir, jejari, buli-buli, kacangkacang.

TANDA BACA

Tanda baca ialah simbol atau tanda yang digunakan untuk memberi isyarat kepada pembaca supaya melakukan sesuatu dalam bacaan.

Ia diletakkan di tempat-tempat tertentu dalam ayat berdasarkan tujuan dan kesesuaiannya.

Di antara tanda baca utama ialah :

Tanda Noktah atau titik ( . )

Tanda koma  ( , )

Tanda tanya atau soal ( ? )

Tanda seruan ( ! )

Tanda sempang atau sengkang  ( - )

Tanda noktah bertindih ( : )

Tanda pengikat kata atau petik ( “ )

Bil	Tanda Baca	Fungsi	Contoh Ayat
1.	Tanda Titik (.)	Digunakan untuk mengakhirkan ayat yang bukan ayat seruan dan ayat Tanya	1.Ayah sedang mencuci kereta. 2.Bapa Ahmad berkerja di Selangor.
2.	Tanda Koma (,)	Digunakan untuk memisahkan unsur yang sama di dalam satu ayat	1.Ibu pegi ke kedai membeli barang dapur seperti tepung, garam, gula dan roti.
		Dugunakan selepas kata seru	2.Wah, cantiknya permandangan itu!
		Digunakan di belakang kata penghubung pada awal ayat.	3.Oleh itu, semua pihak harus menggembleng tenaga untuk sama-sama membanteras wabak denggi ini.
		Digunakan untuk memisahkan cakap ajuk daripada bahagian lain dalam satu ayat.	4.”Ali mari ke perpustakaan esok pagi,” Kata Ali kepada Abu.
3.	Tanda Koma Bertitik (;)	Digunakan untuk memisahkan ayat yang setara	1.Kami semua lulus dalam ujian Bahasa Melayu; Abu 90 markah, ahmad 80 markah dan Ali 85 markah.
4.	Tanda Titik Bertindih (:)	Digunakan di dalam dialog	Ali:Esok kita pegi perpustakaan ya Ahmad. Abu:Baik Ali.
		Digunakan untuk menerangkan sesuatu di dalam ayat	Di dalam kotak itu ada: i)Buku ii)Pensil iii)Pembaris
5.	Tanda Sempang (-)	Digunakan untuk menulis kata ganda	kuda-kuda, gunung-ganang
		Digunakan untuk merangkaikan huruf besar dan huruf kecil	rahmat-Nya
		Digunakan untuk merangkaikan angka dengan akhiran –an	60-an, 70-an
6.	Tanda Pisah (_)	Digunakan untuk memisahkan keterangan sesuatu idea	Terdapat pelbagai emosi yang diekspresikan oleh pelakonan dalam lakonannya ___ sedih, gembira, marah.
7.	Tanda Elipsis (…)	Digunakan untuk pengguguran dalam teks	“...kerana dia aku di sini...”
		Digunakan untuk menunjukkan hentian sebentar	”Lupakanlah semua kisah silap kita, kerana aku...”
8.	Tanda Tanya (?)	Digunakan untuk ayat tanya	Bilakah cuti sekolah akan bermula?
		Digunakan pada akhir ayat tanya sebelum	“Kamu hendak ke mana?” tanya Ali.
9.	Tanda Seru (!)	Digunakan untuk sesudah pernyataan yang berupa seruan, emosi atau perintah	1.Oh, dia rupanya adik kamu! 2.Eh, kamu rupanya Adam!
10.	Tanda Kurung ( )	Digunakan untuk mengapit singkatan, penjelasan tambahan atau akronim	Kami pegi ke Universiti Malaya(UM) semalam.
11.	Tanda Kurung Siku [ ]	Digunakan untuk mengapit penjelasan yang sudah bertanda kurung	Dia berasal daripada Kuala Lumpur (KL) [Lihat muka surat 60 di dalam buku teks]
12.	Tanda Petik ( “ “)	Digunakan untuk penulisan cakap ajuk	”Terima kasih cikgu,”kata Ali kepada Cikgu Ahmad.
13.	Tanda Petik Tunggal ( ‘ ‘)	Digunakan untuk mengapit perkataan yang terdapat dalam tanda petik	Amboi, sejak sudah ‘berumah tangga’, tersenyum sahaja.
14.	Tanda Garis Miring (/)	Digunakan untuk nombor rujukan rasmi	DBP/24/32
		Digunakan untuk menggantikan perkataan ‘dan’ dan ‘atau’	Tuan/Puan
15.	Tanda Pengingkat (`)	Digunakan untuk menunjukkan mempunyai bahagian yang hilang	Kejadian itu berlaku pada malam ’98.(1998)

SEBUTAN DAN INTONASI

Prinsip Sebutan

Sebutan dalam bahasa Melayu adalah berasaskan sistem sebutan baku. Baku bermakna standard atau piawai. Sistem baku bermakna perkataan dibunyikan seperti mana ia dieja. Bagaimana sesuatu perkataan itu dieja, begitulah cara dia disebutkan (atau dibunyikan).

Penggunaan system baku bermakna pemakaian bunyi ejaan adalah sama sahaja di mana-mana bahagian di seluruh negara.

Oleh kerana sebutan perkataan adalah berdasarkan ejaan, maka pelajar perlu tahu empat kumpulan asas huruf-huruf dalam bahasa Melayu supaya dapat membunyikan perkataan (atau menyebut perkataan) dengan betul.

Sistem ejaan bahasa Melayu terbahagi kepada empat jenis iaitu

Huruf vokal: a, e, ě, i, o, u

Huruf diftong: ai, au, oi

 Huruf konsonan: huruf selain huruf vokal

Huruf konsonan gabungan: gh, kh, ny, ng, sy

1. Huruf vokal

Dalam bahasa Melayu ada enam fonem atau bunyi vokal standard iaitu

                                                                   a, e, ě, i, o, u

Huruf vokal ini juga disebut ‘huruf hidup’ atau ‘huruf saksi’. Ini kerana huruf-huruf vokal ini mempunyai bunyi dan boleh juga member bunyi kepada huruf-huruf konsonan.

Bunyi vokal dihasilkan tanpa gangguan dalam rongga mulut. Udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut dengan tidak tersekat atau terhimpit. Bunyi ini hanya dipengaruhi oleh keadaan lidah dan bentuk bibir.

Terdapat dua jenis ‘e’ dalam kumpulan huruf vokal, iaitu e pepet (contoh: emak, peta, semak, lemak, ketuk, beruk) dan ě taling (contoh: teko, petak, sate).

Huruf

Fone m

Di depan

di tengah

di belaka ng

a	[a]	a-pi	pa-di	ki-ta
e (pepet)	[ə]	e-mak	se-na	pris-me
e (taling)	[e]	e-nak	pe-tak	tau-ge
i	[i]	i-tu	sim-pan	si-ni
o	[o]	o-leh	ko-ta	pi-da-to
u	[u]	u-sik	tu-nas	si-ku

Sesalahan sebutan sering berlaku dalam sebutan vokal /u/. Dalam perkataan ‘unik’ misalnya kerap kali disebut ‘yu-nik’. Lihat contoh di bawah:

Perkataan	Sebutan salah	Sebutan betul
Unik	yu-nik	u-nik
Unit	yu-niy	u-nit
Universiti	yu-ni-ver-si-ti	u-ni-ver-si-ti

2. Huruf Konsonan

Huruf konsonan ialah semua huruf selain dari huruf vokal. Huruf konsonan berjumlah 21 huruf.

Bunyi konsonan dihasilkan dengan gangguan oleh alat-alat sebutan sehingga jalan aliran udara dari paru-paru menjadi terganggu, dengan cara disekat atau dihalang dan udara keluar melalui rongga mulut atau tongga hidung.

Contoh: b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, y, z.

Terdapat tiga konsonan yang hanya digunakan untuk perkataan pinjaman iaitu konsonan q, konsonan v dan konsonan x. Tiada istilah asal bahasa Melayu yang menggunakan konsonan- konsonan ini.

Bunyi konsonan /q/ hamper sama dengan bunyi konsonan/k/.

Bunyi konsonan /x/ hampir sama dengan bunyi konsonan /z/.

Perhatikan contoh-contoh di bawah:

Contoh:

Dalam bahasa Melayu ada 20 fonem konsonan yang dilambangkan oleh 21 huruf, seperti rajah di bawah:

3. Gugus konsonan (konsonan gabung) 

Gugus konsonan ialah gabungan dua huruf konsonan yang melambangkan satu bunyi konsonan yang baru. Apabil digabungkan, konsonan pertama dan konsonan kedua akan kehilangan bunyi asalnya. Bunyi baru yang terhasil adalah bunyi baru.

Contoh:

Bunyi	Huruf	Di depan	di tengah	di  belakan g
/ğ/	gh	ghaib	maghrib	Mubaligh
/x/	kh	khusus	Akhir	Tarikh
/ŋ/	ng	ngilu	angin	Pening
/ń/	ny	nyata	hanya	-
/ś/	sy	syarat	isytihar	Quraisy

Dalam contoh di atas, bunyi perkataan ‘khusus’ bukanlah disebut ‘k-h-u-sus’ (4 suku kata) tetapi disebut ‘khu-sus’ (dua suku kata).

4. Huruf Diftong

Huruf diftong ialah gabungan dua bunyi huruf vokal yang berbeza yang disebut dalam satu suku kata akibat perubahan kedudukan  lidah. Gabungan dua huruf vokal yang berbeza itu akan menghasilkan bunyi baru yang ketiga.

Dalam bahasa Melayu ada tiga fonem diftong yang dilambangkan oleh gabungan dua huruf seperti dalam rajah di bawah:

Bunyi	Huruf diftong	di depan	di tenga h	di belaka ng
/ai/	ai	aising	ghaira h	pandai petai tirai
/au/	au	aurat auto audit	saudar a   gaulan a	harimau atau risau
/oi/	oi	oidium	boikot	amboi sempoi konvoi

Berdasarkan contoh di atas, perkataan ‘auto’ disebut ‘au-to’ (dua suku kata) dan bukannya ‘a-u- to’ (tiga suku kata). Bunyi /a/ dan bunyi /u/ digabungkan menjadi bunyi /au/.

5. Suku kata

Suku kata ialah pembahagian unit bunyi dalam sebutan Melayu untuk setiap perkataan. Unit bunyi ini dihasilkan oleh sekurang-kurangnya satu huruf vokal, atau gabungan satu huruf vokal dengan satu huruf konsonan. Perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu boleh terbentuk dari satu suku  kata hingga enam suku kata.

Contoh:

Perkataan	Jumla h  suku kata	Contoh suku kata
Eh	1	(1)eh
Engkau	2	(1)eng (2)kau
Ketawa	3	(1)ke (2)ta (3)wa
Implikasi	4	(1)im (2)pli (3)ka (4)si
Keselarasan	5	(1)ke (2)se (3)la (4)ras (5)an
kebarangkali an	6	(1)ke (2)ba (3)rang (4)ka (5) li (6)an

Berdasarkan contoh di atas, perkataan ‘engkau’ mempunyai dua unit bunyi iaitu /eng/ dan /kau/. Perkataan implikasi pula mempunyai empat unit bunyi iaitu /im/pli/ka/ dan /si/

INTONASI

Intonasi ialah nada turun naik dalam sesuatu ayat. Intonasi berbeza-beza mengikut jenis-jenis ayat yang digunakan. Intonasi yang betul boleh membezakan maksud dan objek dalam sesuatu pengucapan.

Intonasi dalam ayat

Intonasi pengucapan dengan jelas dapat dilihat melalui ayat-ayat berikut: 

1     .     Ayat Penyata

2     .     Ayat Tanya

3     .     Ayat Perintah,

4     .     Ayat Seruan

Dalam bahasa penulisan, intonasi digambarkan dengan penggunaan tanda baca Tanya (?) atau seruan (!) atau kedua-duanya sekali.

Aspek intonasi penting dalam pengucapan kerana boleh memberi mesej yang lebih jelas tentang tujuan pengucapan dibuat. Contohnya apabila memarahi orang, mesej yang ingin disampaikan ialah perasaan marah. Oleh itu intonasi tinggi atau keras digunakan.

Apabila ingin memujuk seseorang, intonasi rendah pula yang digunakan. Ini kerana memujuk orang perlu dengan nada lembut (iaitu nada rendah) dan bukan nada tinggi. Memujuk dengan nada tinggi akan menggambarkan unsur paksaan.

Ayat Penyata

Ayat penyata ialah ayat yang diucapkan dengan maksud membuat sesuatu pernyataan atau memberi keterangan tentang sesuatu hal. Ayat penyata berakhir dengan tanda nokhtah (.). Nada rendah digunakan dalam ayat-ayat penyata. Tiada ada penegasan nada atau nada tinggi dalam penggunaan ayat penyata. Tujuan ayat penyata ialah utuk memberi keterangan.

Contoh:

1          .     Kakak saya sedang tidur.

2          .     Emak saya pergi ke kedai.

3          .     Dia sedang memetik bunga di taman.

4          .     Bola itu berwarna biru.

5          .     Har ini hari Khamis.

Dalam ayat-ayat di atas, nada yang digunakan adalah nada mendatar.

Ayat Tanya

Ayat tanya ialah ayat yang digunakan untuk bertanyakan sesuatu atau bertanyakan seseorang. Ayat tanya disertai dengan tanda tanya (?). Tujuan ayat tanya ialah untuk mendapat sesuatu jawapan.

Ayat tanya mempunyai nada tinggi.

Ayat tanya terbahagi dua iaitu ayat tanya terbuka dan ayat tanya tertutup.

(a) Ayat Tanya Terbuka ialah ayat tanya yang memerlukan jawapan yang berupa penerangan. Ayat tanya mempunyai kata tanya (apakah, siapakah) sama ada di pangkal ayat atau di hujung ayat.

Contoh:

1       .     Apakah yang dibeli oleh emak?

2       .     Kamu ini siapa?

3       .     Siapakah lelaki yang memakai topi itu?

4       .     Warna manakah pilihan anda?

5       .     Apakah yang menyusahkan hatimu?

(b) Ayat Tanya Tertutup ialah ayat tanya yang meminta jawapan yang tegas dan tepat iaitu sama ada ‘ya/benar’ atau ‘tidak/bukan’

Contoh:

1         .     Kamu mahu pergi atau tidak?

2         .     Sudah siap atau belum?

3         .     Setuju?

Ayat Perintah

Ayat perintah ialah ayat yang digunakan untuk menyuruh atau memerintah seseorang supaya melakukan sesuatu. Ayat perintah mempunyai nada tinggi dan tegas bergantung kepada jenis ayat perintah berkenaan.

Terdapat empat jenis ayat perintah iaitu:

        (a)  Ayat Suruhan

        (b)  Ayat Larangan

        (c)   Ayat Silaan  

(       (d)  Ayat Permintaan

(a) Ayat Suruhan ialah ayat yang dituturkan dengan motif untuk memberi perintah atau menyuruh orang berbuat sesuatu. Ayat Suruhan mempunyai nada tinggi dan tegas.

Contoh:

1       .     Basuh baju ini!

2       .     Pergi kau dari sini!

3       .     Balik sekarang!

(b) Ayat Larangan ialah ayat perintah yang melarang orang melakukan suatu. Perintah yang diberikan adalah perintah untuk tidak melakukan sesuatu. Ayat ini juga mempunyai nada tinggi dan tegas jika larangan tersebut bersifat paksaan, dan bernada rendah jika larangan tersebut berbentuk rayuan atau keluhan.

Contoh:

1        .     Jangan kacau aku! (nada tinggi)

2        .     Usah dikenang peristiwa lalu (nada rendah)

3        .     Kau jangan datang lagi (nada tinggi)

(c) Ayat Silaan ialah perintah yang tidak mempunyai ketegasan sebaliknya bersifat rayuan dan pelawaan. Nada rendah digunakan untuk ayat jenis ini.

Contoh:

1      .     Silalah masuk.

2      .     Sudi apalah kiranya datang ke rumahku.

3      .     Jemputlah makan.

(d) Ayat permintaan juga tidak bersifat tegas. Oleh kerana orang yang menuturkan ayat ini ingin meminta sesuatu maka nada yang digunakan adalah nada rendah tanpa ketegasan.

Contoh:

1         .     Semua harap bertenang!

2         .     Tolong kemaskan meja ini.

3         .     Harap dapat segerakan tugasan itu.

Ayat Seruan

Ayat seruan ialah ayat yang diucapkan dengan membawa nada atau intonasi seruan dengan tujuan untuk melahirkan gambaran tentang perasaan seperti takut, marah, geram, sakit, hairan dan yang seumpamanya. Intonasi seruan digambarkan dengan tanda baca seruan (!) pada hujung ayat.

Contoh:

1     .     Wah, sungguh cantik rumahmu!

2     .     Syabas, kita berjaya!

3     .     Amboi, marahnya dia!